บุญข้าวประดับดิน
ไทยและลาว เป็นชาติที่มีความสัมพันธ์กันมาตั้งแต่ครั้งประวัติศาสตร์จนได้ชื่อว่า เป็นบ้านพี่เมืองน้อง เพราะไม่เพียงแต่จะมีวิถีการดำเนินชีวิตที่ใกล้เคียงกันแล้ว ยังมีงานประเพณีที่คล้ายคลึงกันอีกด้วย ซึ่งเกือบทั้งหมดเป็นงานประเพณีที่ล้วนเกี่ยวเนื่องกับพ
ไทยและลาว เป็นชาติที่มีความสัมพันธ์กันมา ตั้งแต่ครั้งประวัติศาสตร์ จนได้ชื่อว่า เป็นบ้านพี่เมืองน้อง เพราะไม่เพียงแต่ จะมีวิถีการดำเนินชีวิต ที่ใกล้เคียงกันแล้ว ยังมีงานประเพณี ที่คล้ายคลึงกันอีกด้วย ซึ่งเกือบทั้งหมด เป็นงานประเพณี ที่ล้วนเกี่ยวเนื่องกับพุทธศาสนาทั้งสิ้น เรียกว่า "ฮีตสิบสอง"

ฮีต หมายถึง จารีตประเพณี สิบสอง หมายถึง เดือนทั้งสิบสองในรอบหนึ่งปี ซึ่งที่หลวงพระบาง จะมีงานประเพณีดังกล่าว ครบทั้งสิบสองเดือนเลยทีเดียว อย่างในเดือนสิงหาคม หรือเดือนเก้า ตามปฏิทินทางจันทรคติ ที่กำลังจะถึงนี้ หากคุณมีโอกาสได้ไปเยือนเมืองหลวงพระบาง คุณอาจจะได้รับโชคถึงสองชั้น คือ นอกจากจะได้ไปเห็นความสวยงาม ของบ้านเมือง และวิถีชีวิตอันเรียบง่าย แต่งดงามของผู้คน ในเมืองมรดกโลกแห่งนี้แล้ว คุณยังมีโอกาสได้เห็น ประเพณีการทำบุญห่อข้าวประดับดิน พร้อมทั้งการแข่งขันเรือยาวอีกด้วย ซึ่งเป็นประเพณี ที่เปี่ยมไปด้วยบรรยากาศ ของความอิ่มอกอิ่มใจ และความสนุกสนานรื่นเริง ที่ผู้ชอบเดินทางทุกคน น่าจะได้ไปสัมผัสสักครั้งหนึ่งในชีวิต

"บุญห่อข้าวประดับดิน" เป็นบุญที่ทำกันในวันแรม 14 ค่ำเดือนเก้า จึงเรียกกัน อีกอย่างว่า "บุญเดือนเก้า" เพื่ออุทิศส่วนกุศล ให้กับดวงวิญญาณบรรพบุรุษ และวิญญาณไร้ญาติทั้งหลาย ก่อนงานบุญ 1 วัน ผู้หญิงจะเตรียมข้าวเหนียว ใส่กล้วยห่อมัดด้วยใบตอง เป็นข้าวต้มมัด สำหรับใส่บาตรในวันรุ่งขึ้น พิธีของบุญห่อข้าวประดับดิน จะเริ่มกันตั้งแต่เช้ามืด โดยผู้คนจะเอากรวยใบตองห่อข้าว ใส่อาหารคาวหวาน ผลไม้ บุหรี่ หมาก พลู ลงไป แล้วนำไปวางตามพื้นดิน ใต้ต้นไม้ รั้วบ้าน รั้ววัด หรือตามทางแยก จึงเป็นที่มาของชื่องานบุญนี้ เพื่อเป็นทาน ให้แก่ภูตผีปิศาจไร้ญาติ ตามความเชื่อที่ว่า วิญญาณที่จะเดินทางกลับภูมิของตนเหล่านี้ จะได้กินอาหารก่อนแสงแดดส่อง พอรุ่งสาง ชาวบ้านก็ตักบาตร อุทิศส่วนบุญส่วนกุศล ให้บรรพบุรุษเพื่อทดแทนคุณ

ในงานบุญนี้ พระสงฆ์จะได้รับถวายข้าวเหนียว เป็นจำนวนมาก ดังนั้น พระบางรูป จึงนำข้าวเหนียวเหล่านี้ มาปั้นเป็นก้อนตากแดดไว้ เพื่อเป็นทาน ให้แก่คนยากคนจน อิ่มอกอิ่มใจจากงานบุญในช่วงเช้า ช่วงสาย ชาวบ้านร้านตลาด ก็จะมาสนุกสนานกันต่อ กับงานประเพณีแข่งเรือ ที่แม่น้ำคาน อันที่จริงแขวงอื่นๆ ของลาวก็มีประเพณีแข่งเรือเช่นกัน แต่ว่าส่วนใหญ่ จะจัดกันในช่วงเดือนสิบเอ็ด มีเพียงที่หลวงพระบางเท่านั้น ที่จัดในเดือนเก้า ซึ่งถือเป็นการรวมงานประเพณี ถึงสองงานมาไว้ในคราวเดียวกัน ดังนั้นบุญเดือนเก้า ที่นี่จึงยิ่งใหญ่ และคึกคักเป็นพิเศษต่างจากที่อื่นๆ

บางคนสงสัยว่า ทำไมถึงต้องทำบุญห่อข้าวประดับดิน ในเดือนเก้า ที่จำเพาะต้องเป็นเดือนนี้ เนื่องจาก เป็นช่วงกึ่งกลางฤดูฝนพอดี เป็นช่วงเวลา ที่ข้าวปลาอาหาร อุดมสมบูรณ์ที่สุด น้ำในแม่น้ำลำคลอง ก็เต็มตลิ่ง เกาะแก่งกลางน้ำหายไป เพราะน้ำท่วมมิด ช่วงเวลาที่ดูเหมือนจะสมบูรณ์เช่นนี้ ทำให้ลูกหลาน ระลึกถึงพระคุณ ของบรรพบุรุษ และคิดตอบแทนบ้าง ซึ่งในบุญเดือนเก้านี้ถือกันว่า ผีเครือญาติ ที่ยังไม่หมดกรรม จะได้รับการปลดปล่อย ให้กลับมาเยี่ยมโลกมนุษย์อีกครั้ง พร้อมทั้งรับส่วนบุญที่ลูกหลานอุทิศให้

มีผู้ให้ความเห็นว่าบุญห่อข้าวประดับดินนี้นอกจากจะเป็นการอุทิศส่วนกุศลให้บรรพบุรุษและผีไร้ญาติตามความเชื่อแล้ว ถือว่าเป็นการให้ทานแก่ผู้ยากไร้รวมทั้งสัตว์ที่ไม่มีเจ้าของ ที่ต้องหิวโซ อดมื้อกินมื้อมาตลอดทั้งปีด้วย เพราะการที่ตั้งอาหารไว้ที่พื้นทำให้สัตว์เหล่านั้นสามารถเข้ามากินอาหารได้อย่างเต็มที่ ทุกวันนี้คนเราส่วนมากมักนึกถึงแต่เรื่องของตนเองเป็นสำคัญ การมีงานบุญงานประเพณี อย่าง บุญห่อข้าวประดับดิน จะช่วยกระตุ้นเตือนให้เราได้นึกถึงผู้อื่นบ้าง จึงน่าจะถือได้ว่าเป็นวันแห่งการชำระล้างความเห็นแก่ตัวออกไปจากจิตใจด้วยเช่นกัน


แหล่งข้อมูล :
http://school.obec.go.th
http://sarakadee.net
http://www.laos-hotels.com